Пӑрачкав районӗнчи Анастасово ялӗнче пурӑнакан Мария Кочеткова ҫак кунсенче хӑйӗн пӗр ӗмӗрхи юбилейне паллӑ тунӑ. Хура-шурне пайтах курнӑ тесе шӑпах ун пек ҫынсем пирки калаҫҫӗ те халӑхра.
Хӑйӗн чылай тус-тантӑшӗ евӗрех Мария Александровна та вӑрҫӑра мӑшӑрне ҫухатнӑ. Пӗчченех вӑл икӗ хӗрпе ывӑлне ура ҫине тӑратнӑ. Пурнӑҫ урапи тӗрлӗрен ҫаврӑнать те, паянхи куна илсен, аслӑ хӗрӗпе ывӑлӗ пяанхи кун пирӗнпе ҫук ӗнтӗ. 100 ҫулхи ватта паян тӑванӗн ывӑлӗ пӑхса тӑрать. Шупашкарта пурӑнакан хӗрӗ те ватӑ амӑшӗ патӗнчен татӑлмасть тесе хыпарлать Пӑрачкав район администрацийӗн сайчӗ. Ҫирӗп кинемей 88 ҫула ҫитичченех хушма хуҫалӑх тытнӑ.
100 ҫула ҫитнӗ ятпа саламлама район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Евгений Лебедев хӑй пырса ҫитнӗ.
Сӑмах май, 100 ҫул урлӑ каҫма пултарнисенчен Мария Кочеткова — ку тӑрӑхри иккӗмӗш ҫын. Унччен кун-ҫулӑн ҫав каҫалӑкӗнчен Евдокия Мазеева иртейнӗ, анчах вӑл пӗлтӗр леш тӗнчене уйрӑлса кайнӑ.
Ытти хӑш-пӗр ҫул ҫанталӑк ака уйӑхӗн ҫуррисене ҫитнӗ-ҫитмен ӑшӑтса яраканччӗ. Кӑҫалхи ҫур аплах васкамарӗ. Ҫапах та ҫакӑ хресчен те йӑраланнине пӗлтермест. Чӑван Енӗн ял хуҫалӑх министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫу уйӑхӗн 8-мӗшӗнчи лару-тӑрӑва иртнӗ ҫулхи ҫав тапхӑртипе танлаштарса тишкерсен ҫуртрисене кӑҫал пӗлтӗрхинчен икӗ хут ытларах акма ӗлкӗрни палӑрать. Ял хуҫалӑх предприятийӗсем хальлӗхе 107 пин гектара ҫӗннӗ. Процент ҫине куҫарсан, ку вӑл 52% тенине пӗлтерет.
Кӑнтӑр енчи районсенче ҫӗр те маларах пулса ҫитнине кура ака-сухана маларах тухаҫҫӗ. Комсомольски, Шӑмӑршӑ тата Елчӗк тӑрӑхӗсенче, акӑ, ҫурхи ӗҫсем вӗҫленсе пыраҫҫӗ — асӑннӑ енчи хресченсем палӑртнинчен 82 процент ытларах акма ӗлкӗрнӗ. Ку енпе ҫурринчен иртнӗ Элӗк, Канаш, Пӑрачкав, Вӑрмар, Ҫӗрпӳ, Тӑвай районӗсенче те хирти ӗҫ-хӗл япӑх мар хӑвӑртлӑхпа пырать тесе палӑртать ЧР ял хуҫалӑх министерстви.
Пӑрачкав районӗнче пурӑнакан 14 ҫулхи ҫамрӑка хирӗҫ пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Ӑна РФ УК-ӑн 158-мӗш ст. 3-мӗш пункчӗпе килӗшӳллӗн (ют кил-ҫурта кӗрсе ҫаратни) вӑрлав ӗҫӗпе арпашнӑшӑн айӑплаҫҫӗ.
Следстви пӗлтернӗ тӑрӑх пуш уйӑхӗн 29-мӗшӗнче каҫа хирӗҫ ҫамрӑк хӑй вӗренекен шкултах ӗҫлекен учительницӑн хваттерӗн ҫӑрине ватса пӳлӗме кӗрет. Хваттертен ҫав кун аялтан тӑхӑнмалли кӗпе-йӗм, телефон сим-карти тата укҫа-тенкӗ ҫухалнӑ. Пӗтӗмӗшле тӑкакӗ 3 пин те 200 тенкӗлӗх.
Айӑплӑ ҫамрӑк 7-мӗш класра анчах вӗренет-ха. Хӑйӗн хӑтланӑвне вӑл ҫӗнӗ учительница мӗнле пурӑннине пӗлес килнипе ӑнлантарнӑ. Ҫын пӳлӗмне ҫӑра ватса кӗнине ун ҫине ан шутлатчӗр тесе вара япаласем ҫаратса тухма шут тытнӑ
Хальлӗхе йӗрке хуралҫисем пӑтӑрмахӑн лару-тӑрӑвне тӗпчеҫҫӗ, шырав ӗҫӗсем ирттереҫҫӗ.
Чӑваш Ен Патшалӑх Канашӗн председательне Юрий Попова нумай пулмасть сӗнӳ ярса панӑ — чӑваш хастарӗсен ушкӑнӗ республикӑн чиккисене ҫӗнӗрен пӑхса тухма канаш панӑ. Ушкӑна кӗрекен Илья Алексеев каласа панӑ тӑрӑх вӗсен проекчӗпе килӗшӳллӗн Тутарстанпа Мари Эл ҫӗрӗсемсӗр пуҫне чӑвашсем йышлӑ пурӑнакан Чӗмпӗр облаҫӗн вырӑнӗсем кӗмелле. Ҫавӑн пекех Чулхула облаҫӗн Пильна районӗ шутне кӗрекен хӑш-пӗр лаптӑксене те куҫарма сӗннӗ. Сӗнӗве федераци шайӗнче пӑхса тухма ыйтнӑ.
Ҫавӑн пекех проектпа килӗшӳллӗн Пӑрачкавпа Улатӑр районӗсен ҫӗрӗсене республикӑран илсен аван пулмалла пек.
Сӗнӗвӗн тулли тексчӗпе «Ирӗклӗ сӑмах» сайтӗнче паллашма пулать.
«Аталану-2012» ӑмӑртӑва йӗркелекенсем унӑн пӗтӗмлетӗвӗсене пӗлтерчӗҫ. Раҫҫей шайӗнче иртекен конкурса пурӗ 561 ача хутшӑннӑ иккен. Чӑваш Республикисӗр пуҫне ӑмӑртура ытти 13 тӑрӑхри ачасене те курма пулнӑ — Тутарстанпа Пушкӑртстан ачисем уйрӑмах йышлӑ пулни курӑнать. Ҫавӑн пекех чӑвашла конкуссене хутшӑнсах кайман тӑрӑхсенчи ачасене — Мурманск, Ӑренпур, Пенза облаҫӗсенчисене — курни хавхалантарать.
8-9 классем хушшинче мала тухнӑ ачасем: Плотникова Татьяна (Чӑваш Ен, Тӑвай районӗ); Иванов Алексей (Чӑваш Ен, Ҫӗнӗ Шупашкар); Сергеев Владимир (Чӑваш Ен, Шӑмӑршӑ районӗ); Куракова Валентина, Чӑваш Ен, Сӗнтӗрвӑрри районӗ); Глухов Андрей (Пушкӑртстан, Авӑркас районӗ); Яковлева Дарья (Чӑваш Ен, Шупашкар); Фарафонова Анастасия (Чӑваш Ен, Шупашкар); Ярушева Ангелина (Тутарстан, Аксу районӗ); Мельникова Татьяна (Чӑваш Ен, Вӑрмар районӗ); Илларионов Стас (Чӑваш Ен, Красноармейски районӗ); Ульянов Кирилл (Чӑваш Ен, Шупашкар); Борисова Динара (Чӑваш Ен, Комсомольски районӗ); Серебряков Сергей (Чӑваш Ен, Етӗрне районӗ); Яковлева Анастасия (Чӑваш Ен, Муркаш районӗ); Сайкин Ростислав (Тутарстан, Пӑва районӗ).
Чӑвашран тухнӑ Мускаври офицерсен «Тӑван ҫӗршыв ывӑлӗсем» пӗрлешӗвӗнче тӑракансем час-часах республикӑри ҫамрӑксемпе тӗлпулусем ирттереҫҫӗ. Тӗллевӗ — пултаруллӑ яш-кӗрӗме, хӑйсен пурнӑҫне ҫарпа ҫыхӑнтарма палӑртакансене тӗрлӗ сӗнӳ-канаш парса пулӑшасси. Хальхинче делегаци Пӑрачкав районӗнче пулчӗ.
Пухӑва ҫара кайма вӑхӑт ҫитнӗ яшсем, Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫин ветеранӗсем, Афганистанри тата Чечняри вӑрҫӑ-хирӗҫӳсене хутшӑннисем, район администрацийӗнче ӗҫлекенсем ҫитрӗҫ, ҫавӑн пекех патриот юхӑмӗн активисчӗсене, ҫамрӑк космонавтсен отрячӗсене ыйхравланӑ. Вӑрнар, Йӗпреҫ, Канаш, Муркаш, Ҫӗмӗрле районӗсенчен кадетсем йышлӑн килнӗ. Пухӑва ҫар ӑслӑлӑхӗн докторӗ, Раҫҫей Федерацийӗн Хӗҫ-пӑшаллӑ вӑйсен ҫар академийӗн кафедрин профессорӗ Иван Николаев полковник ертсе пычӗ. Пирваях вӑл офицерсен пӗрлешӗвӗ, унӑн тӗллевӗсемпе ӗҫӗ-хӗлӗ пирки каласа пачӗ.
Ҫурлан 7-мӗшӗнче Вӑрнар районӗнчи «Агрохмель» хуҫалӑрхра пулнӑ хыҫҫӑн Михаил Игрнатьев ҫакӑн пек сӑмахсем каларӗ: «Хӑмла пӑхса ӳстересси ҫӑмӑл мар, нумай ӗҫлеме тивет. Хамӑр симӗс ылттӑна, Чӑваш Ен пуянлӑхне, эпир ҫӗнӗрен чӗртсе упраса хӑваратпӑрах» (вырӑсларан Admin куҫарнӑ). Фирмӑн ертӳҫи Борис Семёнов пӗлтернӗ тӑрӑх, хӑмлана ӳстернисӗр пуҫне кайран сутма та вырнаҫтарма та йывӑр. Кӑҫал тата типӗ ҫанталӑк тӑни те тупӑш илме пулӑшаймасть — хӑмла сахал. Ҫавах та чӑвашӑн ӗҫлемелле — вӑл ӗмӗртенпех хӑмла ӳстернӗ, тесе палӑртрӗ «Агрохмель» ертӳҫи.
Ҫавӑн пекех Михаил Игрнатьев иртнӗ шӑматкун Вӑрнар тата Йӗпреҫ районӗсенчи ытти ял хуҫалӑхсенче пулса курчӗ. Йӗпреҫ районӗнчи Костер тӗп пӗлӳ паракан вӑтам шкулта ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулне епле хатӗрленнипе кӑсӑкланчӗ. Кӗҫӗн Ҫӑвал ҫинчи пӗвепе паллашрӗ — кӑҫалхи шӑрӑхра вӗсем шывпа тивӗҫтерес ыйтӑва самай ҫӑмӑллатрӗҫ ӗнтӗ.
Ҫак ӗҫлӗ ҫулҫӳреве Чӑваш Республикин ял хуҫалӑх министрӗ пӗтӗмлетнӗ май пурне те ҫулӑмпа асӑрхануллӑрах пулма сӗнчӗ, пушар тухсан унпа пӗрле кӗрешмелле терӗ.
Авӑн уйӑхӗн 13-мӗшӗнче Пӑрачкаври Культура Керменӗнче ача-пӑча ӳкерчӗкӗсен районти «Тӑван ене юратап» кункурс иртӗ.
КК фойеӗнче пурте конкурса ярса панӑ ӑҫсемпе паллашма пултараҫҫӗ. Ҫӗнсе илнӗ ӗҫсене Пӑрачкав районне 80 ҫул ҫитнине халалланӑ мероприятисенче кӑтартӗҫ. Вӑл мероприятинчех ҫӗнтерӳҫӗсене парнесемпе чыслӗҫ.
+9.3 °C